Phôi bào đa nhân là dạng bất thường nhân phổ biến xuất hiện trong giai đoạn sớm của phôi người. Hiện tượng này hạn chế tiềm năng phát triển của phôi, giảm sự hình thành phôi nang, sự làm tổ và tỉ lệ sinh sống. Tỉ lệ phôi bào đa nhân ở phôi phân cắt ngày 2 và ngày 3 lên đến 11-34%. Sự hiện diện của phôi bào đa nhân trong suốt quá trình phân bào thứ nhất và thứ 2 tạo nên phôi bất thường và những phôi này sẽ không được chuyển cho bệnh nhân. Để hiểu rõ hơn về phôi bào đa nhân và đánh giá tác động của chúng lên tiềm năng phát triển của phôi và kết quả thai lâm sàng trong IVF, các nhà khoa học từ Canada đã sử dụng hệ thống time lapse để so sánh động học hình thái và tiềm năng phát triển của phôi có và không có sự xuất hiện của phôi bào đa nhân, phân tích tác động của một số đặc điểm lâm sàng lên tần suất tạo phôi đa nhân, đánh giá lại mối quan hệ giữa đa nhân và tình trạng phôi nguyên bào bằng chẩn đoán di truyền tiền làm tổ- PGS và kiểm tra bất thường nhiễm sắc thể từ các phôi bào đa nhân ở phôi giai đoạn phân cắt sớm.

Đây là nghiên cứu hồi cứu lấy dữ liệu từ 296 bệnh nhân thực hiện IVF với 2441 phôi, trong đó có 1055 phôi (43,2%) cho thấy đa nhân ở giai đoạn 2 tế bào khi quan sát bằng hệ thống time lapse. Phân tích các đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân, nghiên cứu cho thấy tỉ lệ đa nhân ở nhóm  40 tuổi cao hơn nhóm  35 tuổi, các yếu tố khác như số lượng noãn thu được, nồng độ E_2, nguyên nhân vô sinh… không ảnh hưởng đến sự xuất hiện của phôi bào đa nhân. Phân tích động học hình thái phôi đa nhân cho kết quả về thời gian phân cắt, chu kì tế bào thứ 2 (t3-t2), thời gian tiền nhân biến mất ở giai đoạn 4 tế bào, thời gian từ lúc tiền nhân biến mất đến giai đoạn 5 tế bào dài hơn phôi bình thường. Trong tổng số 607 phôi được thực hiện PGS, tỉ lệ đa nhân tương tự ở nhóm phôi nang bình thường và phôi nang lệch bội (40,7% và 46,7%).

Phân tích ảnh hưởng của phôi bào đa nhân lên nhiễm sắc thể đặc hiệu, kết quả cho thấy có tất cả 24 NST đóng góp vào sự hình thành phôi nang lệch bội. Trong 61 chu kì chuyển phôi có phôi bào đa nhân giai đoạn 2 tế bào, tỉ lệ thai lâm sàng và tỉ lệ làm tổ lần lượt là 45,9% và 31,6%, trong đó có 15 trẻ được sinh ra.

Nghiên cứu cho thấy tần suất xuất hiện phôi bào đa nhân giai đoạn 2 tế bào trong nuôi cấy in vitro rất cao và tuổi của bệnh nhân có liên quan đến tỉ lệ đa nhân ở phôi. Ngoài ra, nghiên cứu này còn cung cấp thêm thông tin rằng những phôi nang có nguồn gốc từ phôi đa nhân giai đoạn 2 tế bào có tỉ lệ làm tổ tương đối cao và có thể sinh ra trẻ khỏe mạnh.

Lê Thị Bích Phượng – Chuyên viên Phôi học
Nguồn: Impact of multinucleated blastomeres on embryo developmental competence, morphokinetics, and aneuploidy. Fertility and Sterility.2016.04.041.

Từ khóa: Tác động của phôi bào đa nhân lên tiềm năng phát triển, động học hình thái và sự lệch bội của phôi